سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) ازافزایش رشد کیفی تولیدات علمی کشور در عرصه های بین المللی خبرداد - دانشکده فنی و مهندسی
دکتر محمدجواد دهقانی سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) اعلام کرد: کمیت تولید علم تنها یکی از شاخص های رشد علمی است و امروزه تحقیقات علمی نشان می دهند که کیفیت پژوهش اصلی ترین علت افزایش مرجعیت علمی است ودیپلماسی علمی نیز باعث افزایش کیفیت پژوهش و مرجعیت آن می شود و اثرگذاری اقتصادی نیازمند تولید علم کاربردی است.
سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) افزود: پژوهش های یک درصد برتر بین المللی را مقالات پراستناد ( Highly Cited) می نامند و به پژوهش های یک دهم درصد برتر بین المللی مقالات داغ ( Hot) می گویند که در اینجا لفظ مقالات پراستناد برای هر دو بکار برده می شود. اطلاعات این گروه از پژوهش ها از پایگاه طلایه داران علم تامسون رویترز (ISI) استخراج می شودکه همواره اطلاعات ده سال اخیر را پوشش می دهد.
وی تصریح کرد: هر چند در طی سال های گذشته کمیت تولید علم در کشور رشد قابل ملاحظه ای را تجربه کرده است، اما در بخش کیفیت تولیدات، نیازمند تلاش بیشتری هستیم زیرا مقالات پراستناد بیانگر پژوهش هایی هستند که مسیر توسعه علم بین الملل را نشان می دهند و بعد از انجام یک پژوهش، اینکه سایر پژوهشگران تا چه اندازه به آن توجه کرده و آن را مبنای تحقیقات بعدی خود قرار دهند نشان دهنده اهمیت آن پژوهش است و در این میان پژوهش هایی هستند که جبهه های تحقیق جدیدی را در دنیای علم می گشایند.
دکتردهقانی اظهار داشت: گروهی از پژوهشگران را به عنوان نخبگان علمی می شناسند که در زمره پژوهشگران یک درصد برتر دنیا قرار گیرند. تعداد استنادهای صورت گرفته به پژوهش های آنها در طول زمان به گونه ای است که آنها را در دسته برترین ها قرار داده است، اما این پژوهشگران لزوما مقالات پراستناد تولید نکرده اند.
وی در ادامه گفت: براساس اطلاعات مستخرج از پایگاه طلایه داران علم تامسون رویترز (ISI) تعداد مقالات پراستناد جمهوری اسلامی ایران در ده سال گذشته به طور مرتب افزایش یافته است بطوری که در سال 2005 تنها 13 مقاله پراستناد موجود بود و این تعداد در سال 2006 به 32 و در سال 2007 به 57 مورد افزایش یافت و در سال 2011 پژوهشگران کشور موفق شدند تا 87 مقاله را در مجموع مقالات پراستناد دنیا جای داده و در سال 2012 این رقم به 111 مورد افزایش یافت و در سال 2013 تعداد مقالات پراستناد کشور به 161 مورد و در سال 2014 با یک افزایش دیگر، تعداد این دسته از مقالات به 229 مورد رسیده است. بدین ترتیب با مقایسه تعداد مقالات پراستناد در سال 2005 نسبت به 2014 مشخص می شود که تعداد این دسته از مقالات 18 برابر شده است. در مجموع کل مقالات پراستناد تولید شده توسط پژوهشگران کشور در 10 سال اخیر تا تاریخ 8/6/1394 برابر با 906 مورد گزارش شده که از این تعداد 901 مورد مقاله پراستناد و 25 مورد مقاله داغ هستند. ضمنا از ابتدای 2015 تاکنون تعداد 26 مقاله پراستناد توسط پژوهشگران کشور در طلایه داران علم ثبت شده است.
وی گفت: همانگونه که سهم کمیت تولید علم در عرصه بین المللی در رشته های موضوعی مختلف یکسان نیست، سهم مقالات پراستناد نیز یکسان نیست. تعداد مقالات پراستناد دنیا در حوزه های موضوعی در شکل زیر نشان داده شده است. حوزه های پزشکی بالینی، شیمی، فیزیک، مهندسی و علوم اجتماعی پنج رشته موضوعی هستند که بیشترین تعداد مقالات پراستناد دنیا در آن ها تولید شده اند. در مقابل اقتصاد و بازرگانی، میکروبیولوژی و علوم هوا و فضا دارای کمترین تعداد مقالات پراستناد هستند.
رئیس مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری گفت: پژوهشگران کشور در برخی رشته های موضوعی قوی تر از سایرین ظاهر شده اند. این قیاس تنها با نگاه به میزان مقالات پراستناد در یک رشته قابل انجام نیست، بلکه بایستی به تعداد پژوهشگران کشور در آن رشته موضوعی و همچنین سهم آن رشته موضوعی از کل مقالات پراستناد دنیا نیز نگریست. پژوهشگران کشور در حوزه مهندسی موفق شده اند 325 مقاله پراستناد در سطح بین المللی تولید کنند. آنها 9% (نه درصد) از کل مقالات پراستناد دنیا را تولید کرده اند.
دکتر دهقانی خاطرنشان کرد: هر چند محققان شیمی و ریاضیات هر کدام با تولید 110 مقاله پراستناد دارای بیشترین تعداد مقالات از این نوع بعد از رشته موضوعی مهندسی هستند، اما وضعیت این دو رشته با یکدیگر متفاوت است. پژوهشگران حوزه ریاضی 6.5% (شش ممیز نیم درصد) از کل مقالات پراستناد دنیا را تولید کرده اند، اما پژوهشگران شیمی موفق شده اند تا حدود 0.5% (نیم درصد) از کل مقالات دنیا در این زمینه را تولید کنند.
وی افزود: در کل، رشته های موضوعی مهندسی، ریاضیات، زیست شناسی مولکولی و ژنتیک، علوم رایانه و پزشکی بالینی بیش از1.5% از کل مقالات پراستناد دنیا را تولید کرده اند. در حوزه علوم اجتماعی تنها 10 مقاله پراستناد تولید شده که 0.14% ( چهارده صدم درصد) از کل مقالات دنیا در این حوزه است. در حوزه علوم هوا و فضا هیچ مقاله پراستنادی تولید نشده است. این آسیب شناسی از یک جنبه، نقاط قوت و ضعف در علم کشور در بخش پژوهش های بین المللی را نمایان می سازد.
دکتردهقانی در پایان گفت: در مجموع باید گفت که سهم مقالات پراستناد کشور از کل مقالات دنیا از سهم تولید علم کشور در سال 2014 پیشی گرفته است. در طول 10 سال گذشته همواره سهم کمیت تولید علم کشور از سهم مقالات پراستناد دنیا کمتر بوده است، اما داده های سال 2014 نشان می دهد که این روند برعکس شده است.